VERANDERING VAN TYPE 1 EN TYPE 2
Het is Gregory Bateson, een belangrijk figuur van de School van Palo Alto, die de verdienste toekomt dat hij doorslaggevende elementen heeft aangedragen voor het begrijpen van het veranderingsproces. Zijn bijdragen hebben de implementatie van een nieuwe pedagogie van verandering mogelijk gemaakt. Bateson onderscheidt twee soorten verandering in menselijke systemen: verandering die plaatsvindt binnen een systeem, die hij verandering 1 noemt, en verandering die het systeem zelf beïnvloedt en wijzigt, die hij verandering 2 noemt.
Verandering van type 1 staat voor de homeostase van een systeem. Een voorbeeld hiervan is het lopen van een persoon: een voortdurend onstabiele vorm van evenwicht, een permanente verandering ‘zonder pijn’. Verandering van type 1 bepaalt het leven van organisaties. De kernactiviteit van de auto-industrie is bijvoorbeeld het ontwerpen, bouwen en verkopen van voertuigen. Projecten voor nieuwe voertuigen kunnen vrij ingewikkeld zijn (R&D, projectbeheer, enz.), terwijl het produceren van nieuwe voertuigen de essentie van de auto-industrie vormt. Dit zijn veranderingen van type 1.
Verandering van type 2 definieert een evolutie van het hele systeem. In bedrijven zijn dit transformatieprojecten die bijvoorbeeld voortvloeien uit fusies van bedrijven of omschakeling naar nieuwe activiteitengebieden. Het gemeenschappelijke doel van het systeem is niet meer hetzelfde, het hele systeem evolueert naar een nieuwe homeostase. Het zijn deze veranderingen die moeilijk te beheren zijn in bedrijven vanwege hun complexiteit/onvoorspelbaarheid. Ze zijn dan ook het onderwerp van “verandermanagement”. Het is vooral de complexiteit van de menselijke uitdagingen die ervoor zorgt dat ze als transformatieproject worden aangemerkt: de overgang naar het jaar 2000 heeft nooit dit label gekregen...
Verandermanagement of begeleiding bij verandering?
“Verandering sturen” is een illusie, aangezien complexiteit en onvoorspelbaarheid niet te “sturen” zijn. Op dezelfde manier maken we een semantische fout als we het hebben over begeleiding van verandering in een bedrijf: we begeleiden niet de verandering, maar het bedrijf in de verandering, en het bedrijf bestaat in de eerste plaats uit de mensen die er deel van uitmaken. Het is beter om te spreken van begeleiding bij verandering.
Max Meulemans